_

Duration: Approx. 18 minutes

Scoring

String Quartet

Score in C

First performance was on October 20, 2003 in the Uilenburger Synagogue, Amsterdam, performed by the Zephyr Quartet.

Jeff Hamburg Hashkivenu, Strijkkwartet no. 2

Jeff Hamburg kwam na een studie akoestiek en compositie aan de University of Illinois naar Nederland, waar hij hoorn studeerde bij Piet Schijf en compositie bij Louis Andriessen. Orkestdirectie volgde Hamburg bij David Porcelijn.Van de robuuste stijl van de Haagse School getuigen werken als Towers and Bridges voor blaasorkest en Concertino for Alto Saxophone and Orchestra. Een persoonlijke ontdekkingstocht voerde Hamburg van de onderkoelde Hollandse nuchterheid naar het warmbloedige Oost-Europa van zijn voorouders, die vanuit de Oekra'ine naar de Verenigde Staten zijn gevlucht. Lyriek en emoties spreekt mensen tegenwoordig wereldwijd aan in Zey voor sopraan en orkest, Schuykill en A Prayer and a Dance voor strijkorkest en David, vijf psalmen voor symfonische blazers. Het Radio Kamerorkest voerde in mei 2000 een, avondvullend programma met muziek van Hamburg uit onder leiding van Ed Spanjaard. Het Haagse Residentie Orkest bracht in 200 I de premiere van Zachor (Herinner), een groot symfonisch werk. Maart 2002 klonk Aychah (Lamentaties van Jeremia) in een uitvoering door het RKO met het Gesualdo Consort. In januari dit jaar voerde het BBC Scottish Symphony Orchestra David uit. Op 14 juni werd aan Jeff Hamburg de Visser Neerlandia Prijs 2002 uitgereikt 'vanwege de kwaliteit van zijn oeuvre'. Ken Gould zong tijdens het Musica Sacra festival in Maastricht de afgelopen maand nieuw werk voor bariton en sjofar tijdens een intiem concert in de synagoge van Maastricht.Vandaag klinkt Hamburgs tweede Strijkkwartet in de beslotenheid van de Uilenburger Synagoge.

Op de repetitie vraagt Hamburg een verende klank in het allegro non troppo waarmee zijn tweede strijkkwartet begint. Het karakter van het tempo is hem meer waard dan de zich niets van adem of akoestiek aantrekkende metronoomcijfers.Accenten dienen er wel te zijn, maar mogen een flexibele frasering niet in de weg zitten. De eerste maten van het tweede deel Tranquillo wil hij een geheimzinnig pianissimo horen, een sfeer alsof je niet weet wat er aan de hand is. Hier komt het gebed Hashkivenu het duidelijkst tot klinken. De strijkers ademen en zingen. Jeff Hamburg legt uit dat het probleem van de joodse muziek is, dat niemand precies weet wat nu de meest gangbare melodie voor een gebed is. De diaspora heeft niet geleid tot de zoete meezingbaarheid van psalm en die de Roomse kerk kenmerkt. Het resultaat is juist een kruidige diversiteit die tot veel meningsverschillen leidt.Hashkivenu is een zegening die voigt op de Sh'ma en vooraf gaat aan de Amidah. Het gebed klinkt in de avonddienst op Shabbat en door de week. Op internet spreekt iemand uit ervaring: 'Whenever I recite the Hashkivenu, one of the five prayers that bracket the evening Sh'ma, I have been struck by its tone, which seems so personal and speaks so directly of the fears and dangers we sometimes carry with us. The prayer almost seems to represent the desperate need for assurance of a child who is scared of the dark.' Het gebed dient bij uitstek om de angst voor de nacht te bezweren voor het slapen gaan. 'Lay us down to sleep in peace...and raise us erecLshield us from foe, plague, sword, famine and woe..'. Het derde deel bruist van de energie met de terugkeer van de accenten uit het eerste deel, al is er ook een moment van bezinning. In het laatste deel keert het troostende zingen weer. In het lento soleren de strijkers om de beurt molto cantabile e con calore, in een bedding van akkoorden. De tweede viool en de alt vervlechten met elkaar, waarna het gebed uit het tweede deel tranquillo, weer even terugkomt in de cello, maar nu een octaaf lager. Intimiteit is het sleutelwoord in de slotmaten.

© Huib Ramaer 2002